Om alle geziene theorie even te testen of om te zien welke onderwerpen je best nog even herhaalt, kun je deze herhalingsoefeningen maken.
Categorieën
Herhalingsoefeningen
Categorie: Zinsleer
Categorieën
Bijwoordelijke bepaling
Bijwoordelijke bepaling herkennen
De bijwoordelijke bepaling (b.w.b.) is een verzameling van alle overblijvende zinsdelen. Hieronder vind je enkele voorbeelden.
- Bijwoordelijke bepaling van plaats:
Hij woont in Gent.
Waar woont hij? –> In Gent. - Bijwoordelijke bepaling van richting.
We trokken verder naar het noorden.
Waarheen trokken we verder? –> naar het noorden. - Bijwoordelijke bepaling van tijd.
Ik ga morgen naar de bioscoop.
Wanneer ga ik naar de bioscoop? –> morgen - Bijwoordelijke bepaling van wijze
Hij ging tergend traag naar buiten.
Hoe ging hij naar buiten? –> tergend traag. - Bijwoordelijke bepaling van middel.
Hij sloeg het slachtoffer met een hamer dood.
Waarmee sloeg hij het slachtoffer dood? –> met een hamer. - Er zijn nog veel meer soorten bijwoordelijke bepalingen. Voor een vollediger lijst, ga naar http://nl.wikipedia.org/wiki/Bijwoordelijke_bepaling
Oefening
Categorieën
Voorzetselvoorwerp
Voorzetselvoorwerp herkennen
Een voorzetselvoorwerp (v.z.v.) begint altijd met een voorzetsel (op, onder, naast, aan, met, naar, voor, in, …).
Een voorzetselvoorwerp komt alleen voor bij werkwoorden met een vast voorzetsel.
Enkele voorbeelden (de pv staat onderstreept):
Ik / twijfel / aan deze methode. // (twijfelen aan)
Hij / verwondert / zich / over dat gedrag. // (zich verwonderen over)
Ik / luister / niet graag / naar hem. // (luisteren naar)
Ik / waarschuwde / haar / voor de gevolgen. // (waarschuwen voor)
Let op: verwar een voorzetselvoorwerp niet met een bijwoordelijke bepaling.
Ik wandel in het park. –> Geen voorzetselvoorwerp want “wandelen in” is geen vaste combinatie, je kunt ook wandelen rond/door/naast het park.
Ze hingen aan de rekstok. –> Geen voorzetselvoorwerp, ze konden ook “naast” de rekstok hangen.
Oefeningen
Categorieën
Meewerkend voorwerp
Meewerkend voorwerp herkennen
Het meewerkend voorwerp (m.v.) vind je door de volgende vraag te stellen:
aan/voor wie/wat + pv + o. + l.v. + (n.)w.w.a.
Enkele voorbeelden (de pv is onderstreept):
Hij / gaf / zijn vriendin / een kostbaar geschenk. // –> Aan wie/wat gaf hij een kostbaar geschenk? –> aan zijn vriendin.
Chaïmae / geeft / Jonathan / een boek. // –> Aan wie/wat geeft Chaïmae een boek? –> Aan Jonathan.
Hij / kocht / een leuk geschenkje / voor zijn vriendin. // –> Voor wie/wat kocht hij een leuk geschenkje? –> voor zijn vriendin.
Tip:
Als de zin een naamwoordelijk deel bevat, dan kunnen er geen lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp in de zin staan.
Oefeningen
- Zoek het meewerkend voorwerp
- Zoek de zinsdelen
Categorieën
Lijdend voorwerp
Lijdend voorwerp herkennen
Het lijdend voorwerp (l.v.) vind je door de volgende vraag te stellen:
- Wie of Wat + pv + 0 +(n.)w.w.a.
Voorbeelden (de pv is onderstreept):
Ik / at / de sappige peer / op. //–> Wat at ik op? –> De sappige peer.
Ik / heb / je telefoonnummer / gekregen. // –> Wat heb ik gekregen? –> je telefoonnummer
Hij / gaf / het / aan hem. // Wat gaf hij? –> Het
Tip:
Wanneer in je zin een naamwoordelijk deel staat, dan kan er geen lijdend voorwerp meer zijn.
Oefeningen
- Zoek het lijdend voorwerp
- Benoem de zinsdelen
Categorieën
Onderwerp
Categorieën
Naamwoordelijk gezegde
Naamwoordelijk gezegde herkennen
Soms hoort er bij de persoonsvorm een woord of woordgroep dat geen werkwoordelijke aanvulling is. Dit is het geval wanneer de pv een koppelwerkwoord is (zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen).
De aanvulling, het naamwoordelijk deel (n.d.), hoort bij het werkwoord als de persoonsvorm en het onderwerp samen niets betekenen, als er nog een stukje informatie ontbreekt. Je vindt het naamwoordelijk deel door de volgende vraag te stellen:
hoe/wat + persoonsvorm + onderwerp?
Bijv. Hij is ziek –> “Is” is een koppelwerkwoord, dus hoe of wat is hij? –> ziek.
Naamwoordelijk deel = ziek.
Naamwoordelijk gezegde = is ziek. (pv + n.d.)
Oefeningen
Categorieën
Niet-werkwoordelijke aanvulling
Niet-werkwoordelijke aanvulling herkennen
Categorieën
Werkwoordelijke aanvulling
Werkwoordelijke aanvulling herkennen
Wanneer je persoonsvorm een hulpwerkwoord is dan heeft de persoonsvorm op zich geen betekenis. Die betekenis zit dan in 1 of meerdere werkwoorden die verderop in de zin staan. Deze aanvullende werkwoorden noemen we uiteraard de werkwoordelijke aanvulling (w.w.a.).
Enkele voorbeelden (de persoonsvorm staat onderstreept):
Ik / heb / 50 lengtes / gezwommen. // –> de werkwoordelijke aanvulling is een voltooid deelwoord.
Ik / kan / dit boek / in een uurtje / lezen. // –> de werkwoordelijke aanvulling is een infinitief.
Hij / heeft / die nieuwe cd / zeker / al 10 keer / beluisterd. // –> de werkwoordelijke aanvulling is een voltooid deelwoord.
Lag /je / al lang / te slapen? // –> de werkwoordelijke aanvulling is te+infinitief.
De andere leerlingen / zijn / over de oefening / aan het klagen. // –> de werkwoordelijke aanvulling is aan (het) +infinitief.
Ik / had / een veel leuker spel / gekocht kunnen hebben. // –> de werkwoordelijke aanvulling is een combinatie van één voltooid deelwoord en 2 infinitieven.
Conclusie:
De werkwoordelijke aanvulling kan dus een voltooid deelwoord, een infinitief, een te + infinitief, een aan het + infinitief of een combinatie van deze vormen zijn.
Oefeningen
Tips
- In elke zin kan maar één voltooid deelwoord staan!
Hij is geweigerd geworden –> Fout!
Hij is geweigerd. –> Goed! - De werkwoorden van de werkwoordelijke aanvulling staan altijd samen, er kunnen geen andere woorden tussen staan.
Hij heeft haar nooit kunnen een cadeau geven. –> Fout!
Categorieën
Persoonsvorm